Çince, Japonca ve Korece Yazı Sistemleri

Tek göz kapaklı farklı Asya milletlerine en az bir kere  "Çinli" dediğiniz olmuştur. Anlayamadığınız ya da okuyamadığınız konular/yazılar için "ne bu ya Çince gibi!" de demişsinizdir. Özellikle karmaşık yazı karakterleri işin içine girince bu tepkileri çok garipsememek lazım. Hunharca genellediğimiz Çin, Japon ve Kore yazı sistemleri ne kadar benzer ne kadar farklı bakalım.

Çince günümüzde kullanılan diller arasında yazı sistemine sahip en eski dildir. Birçok dil gibi resimlerle (pictogram) yazılı ifade başlamış. İlk çizerek anlatı öğeleri şimdiki Çinceye benzemese de klasik Çincenin öncüleri kabul edilirler. Pictogramlara Neolitik dönem çömlek ve aile amblemlerinde rastlanır.

Yazı sistemi ise Shang Hanedanlığı (MÖ1600-MÖ1027) döneminde görülür ve kompleks bir yapıya sahiptir.

Cang Jie

Cang Jie dört gözü olan efsanevi bir karakter. Çince karakterleri bu adamın geliştirdiğine inanılır. Gerçekten de Cang Jie' nin Çinceye katkılarına teşekkür amaçlı yapılmış heykeli mevcut.

Cang Jie doğayı gözlemler ve doğadaki her hareketten esinlenerek yazı karakterlerini oluşturur.

Bazı Çince Karakterler ve Doğadaki Karşılıkları

Sürekli "yazı  karakteri" diyorum, çünkü Çincede alfabe yok ve her karakterin anlamı okunuşuyla ezberlenir. Modern Çince sözlüğü 40.000den fazla karakter içerir. Bir gazete okuyabilmek için2-3 bin karakter bilmek gerekir. Çince 3 farklı yazı stiline sahip. Bugün kullanılan Basit Çince Yazı Stili 1940'larda okuma yazma oranını arttırmak için oluşturulmuş ama kelimelerin içinden bazı karakterler çıkarılmış. Bazı anlam kayıpları kaçınılmaz. Çince karmaşık ve açıklaması zor bir yazı sistemine sahip. Kısaca karakterler köşelidir, yuvarlak değil.

Japonya 5.yüzyıla kadar yazı sistemine sahip değildi ve 5. yüzyılda Çince yazı sistemini Kore yarımadası üzerinden adapte etmeye başladı. Böylece kendi Çince-Japonca melez yazı sistemini oluşturdu. Adaptasyon sürecinde tam oturmayan noktalar vardı. Çince mono-sembolik bir dilken, Japonca fazla sembolik. Ayrıca Japoncada çeşitli kökler dilbilgisel anlama eklenir. Sonuç olarak, Japonlar Çince karakterleri Japonca dilbilgisi ile kullandı. Japonlar 3 farklı alfabeye sahip. Japonca Çinceye göre yuvarlak harflere sahip.

Kore Çin'e coğrafya olarak çok akın ve Kore'nin klasik Çinceden uyarlama yapmasına şaşırmamak lazım. Koreliler Çince bazı karakterleri sesleri, bazılarını ise anlamları için aldı. 13. yüzyılda bu kafa karışıklığı azaltıldı. 15. yüzyılda Kore kendi dilini oluşturdu. Joseon Hanedanlığının 4. hükümdarı Kral Sejong Hangul alfabesini oluşturur. Büyük Kral Sejong, Kore'yi geliştirebilmek için tarımdan tıbba, eğitimden kültüre çeşitli çalışmalar yapar. O süreci anlatan çok güzel bir dizi var: "Tree with Deep Roots". Dizide Kral Sejong her bölge idarecisine hazırladığı yeni uygulamaları, bilgilendirici yazıları halka anlatması için veriyor ama işgüzar idareciler anlatmıyor. Kral Sejong bu durumu çözmek için halkın yenilikleri direkt onun anlattığı haline ulaşabilmeleri gerektiğini fark ediyor. Böylelikle Hangul doğuyor. Kral Sejong mesela "kürek" derken diş, dudak, dil, boğaz nasıl hareket ediyorsa harfleri ona göre oluşturuyor.

Korece harfler az ve hatırlaması kolay. Öğrenilmesi en kolay dillerden. Dilbilgisi kiminle konuştuğunuza göre değişir.